De etymologie van school 2.0: Een nog diepere laag

February 10, 2025

Zo... Na mijn vorige artikel voelde ik een drang om verder te onderzoeken wat er nog meer verborgen ligt onder het woord skholē. Zoals alles, is ook dit begrip ergens ontstaan. Ik wens je veel plezier met lezen, ik kijk ondertussen scheel van het onderzoeken.

In mijn eerdere artikel onderzocht ik de etymologie van het woord school en hoe we zijn afgeweken van de oorspronkelijke betekenis: rust, vrijheid en ruimte om te leren. Maar nu ik verder heb gekeken, blijkt dat we nóg verder terug kunnen gaan, naar de wortels van het Griekse skhein :to get en de Proto Indo Europese wortel segh:to hold, waaruit skholē is voortgekomen. Deze begrippen onthullen diepere lagen over de oorsprong. Wat betekenen ze precies, en wat vertellen ze ons over de essentie van leren en groeien?

Wat waren Proto-Indo-Europees en Oudgrieks?

Proto Indo Europees, PIE, is een hypothetische oertaal waarvan veel moderne Europese en Aziatische talen afstammen. Het was geen geschreven taal, maar een reconstructie die is gebaseerd op vergelijkingen tussen talen zoals Sanskriet, Grieks, Latijn en Germaanse talen. Deze vroege wortels zijn vaak de dragers van oude wijsheid en kunnen ons belangrijke inzichten brengen.

Oudgrieks ontwikkelde zich later en werd een van de eerste talen waarin filosofie, wetenschap en kunst uitgebreid werden verwoord. Veel Griekse woorden, zoals skhein :to get, weerspiegelen diepe filosofische inzichten over het leven en leren.

De historische context van skhein en segh-

Het Griekse woord skhein betekent letterlijk krijgen of verwerven. Het verwijst naar een proces van ontvangen – niet alleen materieel, maar ook op een dieper, immaterieel niveau. Proto Indo Europese segh, waar skhein uit voortkomt, betekent vasthouden of ondersteunen. Het idee van iets beschermen, koesteren en bewaren is hierin essentieel.

Samen vormen deze begrippen de wortel van skholē, dat oorspronkelijk vrije tijd betekende. Dit was niet zomaar ontspanning, maar ruimte waarin men kon ontvangen. Bijvoorbeeld kennis, inzicht en dit vervolgens vasthield of internaliseerde. Wat mij opvalt is de volgorde: eerst to hold :segh, daarna to get: skhein. Hier ben ik wat meer ingedoken.

'To Hold': Wat al in je zit

De term to hold verwijst naar vasthouden, beschermen en eren wat al aanwezig is. Als we dit vertalen naar het leren en ontwikkelen, waarbij het de eerste stap is. Wat zou dat dan suggereren? Dat leren niet begint met iets nieuws van buitenaf opnemen, maar met het erkennen van wat al in je zit. Het is geen passieve handeling, maar een proces van verbinding houden met je eigen kern. 

To hold betekent in deze zin:

• Jezelf leren kennen: Het begint met een eerlijke blik naar binnen. Wie ben ik? Wat draag ik al met me mee? Welke waarden, talenten, dromen en inzichten vormen een deel van mij? Dit is de basis van leren – niet vanuit leegte, maar vanuit een proces van zelfontdekking. Dit klinkt vrij filosofisch, maar als ouder of professional betekent dit eigenlijk in de praktijk: Hands off van de kern. Laat het kind volledig, uniek, zichzelf zijn en ontdekken. 

• Eren wat belangrijk is: Dit kan bijvoorbeeld gelden voor zowel de wijsheid en gebruiken van voorouders, als het erkennen van wat er al in jou leeft en dit volledig aannemen. Het vraagt om waardering voor de dingen die je uniek maken en het vertrouwen dat alles wat je nodig hebt al in jou aanwezig is. Vertaald naar wat dan belangrijk is voor een kind, zou dat het stimuleren zelfvertrouwen kunnen zijn. Ik kwam laatst de term allesomvattend accepteren tegen van Bart Heeling, prachtig voorbeeld.

• Aansluiten bij het hier en nu: To hold kan haaks staan op flexibel zijn – maar ik zie het als trouw blijven aan je eigen basis, terwijl je jezelf afstemt op de realiteit van vandaag. Het is een continue dans tussen wie je bent en de wereld om je heen. Een belangrijke combinatie in de basis van de ontwikkeling van het kind, zeker in het huidige tijdperk waarin we leven. Vanuit jezelf kun je je ook leren verhouden tot de wereld om je heen.

In mijn optiek kun je de essentie van to hold koppelen aan de erkenning dat jouw kern van wijsheid al aanwezig is in jezelf vanaf het moment dat je geboren wordt. Het is een proces van herinneren en de verbinding vasthouden.

'To Get': Openstaan voor wat je mag ontvangen

Vanuit de stabiliteit van to hold ontstaat ruimte voor to get. To get betekent niet simpelweg krijgen in de zin van externe kennis opnemen, maar ook ontvankelijk zijn voor wat er binnenkomt en resoneert met je innerlijke wereld. Het kan ook gaan om bewust selecteren wat je toelaat en hoe je dit integreert.

To get betekent:

• Ontvankelijkheid voor inspiratie: Vanuit een stevige basis kun je openstaan voor nieuwe ideeën en inzichten die aansluiten bij wie je bent of juist uitdagen tot spiegelen en verbreden.

• Verrijken van je kern: Wat je ontvangt, wordt niet zomaar toegevoegd, maar verweven met wat je al vasthoudt. Het verrijkt je bestaande innerlijke wijsheid en vormt een groter geheel.

• Bewust kiezen: Niet alles wat van buitenaf komt, is waardevol in de zin dat je er iets mee moet. Wat je ontvangt en echt wil integreren om te materialiseren, moet passen bij je kern en wat je nodig hebt.

To get ontstaat dus niet door jezelf te dwingen, maar door te luisteren naar wat binnenkomt en resoneert. Een mooi voorbeeld is dat iedereen verschillende notities maakt bij een lezing of uitleg. Bij iedereen haakt een ander zinnetje aan of ontstaat er inspiratie bij een bepaald woord of beeld. En uit al die verschillende notities kunnen even mooie en belangrijke nieuwe ideeën ontstaan. Samen vormen al die unieke invalshoeken een bruisend en levendig geheel.

Iedereen in zijn of haar volledige potentie, vanaf het begin

De dynamiek van to hold en to get laat zien dat leren geen lineair proces is. Het begint met erkennen wat je al in je draagt en daarop bouwen. 

Wat je ontvangt, wordt geïntegreerd in je kern, waardoor je groeit zonder jezelf te verliezen. Dit cyclische proces is geen eindeloze zoektocht naar externe kennis, maar een verfijning van je innerlijke wijsheid.

Ik zou graag zien dat we niet iedereen beschouwen als een ‘blank canvas’ die een bak aan informatie over zich heen moet krijgen voordat je iets kan of ergens goed voor bent, maar dat we beseffen dat we juist stuk voor stuk wijze zielen zijn die iets komen brengen. En leeftijd maakt daarin geen onderscheid. Door de kennis die wij op aarde hebben daarmee te vermengen ontstaat er een plus plus situatie. 

Ik zou jou willen vragen, als je naar jezelf kijkt en voelt, toen jij geboren werd, waar kwam je toen mee in jouw kern? Welk rugzakje heb je gepakt toen je besloten hebt naar aarde af te reizen? En, is dat iets waar je nu nog mee werkt, waar je van geniet, wat je inzet? 

Zo ja, gefeliciteerd. Kun je dit nog meer verdiepen, uitdragen, verspreiden? 

Zo niet, hoe zou je hier weer meer verbinding mee kunnen maken?

Als laatste wil ik je uitnodigen om naar de kinderen die je hebt of waarmee je werkt, te kijken door deze bril. Laten we deze en de volgende generaties heel houden bij aankomst en op hun reis door ons onderwijssysteem. Iedere ziel is zo belangrijk.