Tijdens de eerste dag van Het Onderwijssysteem Spreekt, een collectief systemisch onderzoek onder leiding van Jolijn Fiddelaers, gebeurde er iets opmerkelijks.
Het waren de kinderen in het veld die tegen de volwassenen leken te zeggen:“Kijk in de spiegel voordat je naar mij kijkt.”
Ze lieten iets zien wat dieper ging dan gedrag of communicatie. Er werd een splitsing zichtbaar: tussen volwassenen en kinderen, tussen hoofd en hart, tussen lijf en ziel, maar ook tussen de lagen van het systeem zelf: tussen onderwijs en beleid, tussen de praktijk en de structuren die haar proberen te dragen.
Diezelfde breuklijn liep overal doorheen.
De kinderen voelden die scheiding haarfijn aan. Ze droegen de zwaarte, de spanning en de argwaan. Zolang de verbinding met de bron niet volledig aanwezig was, kon de ontmoeting niet plaatsvinden.
Zij spiegelen voorbij pedagogisch tact, op energetische laag.
Waar hoofd, hart, lijf en ziel niet meer in één lijn trillen, wordt dat onmiddellijk zichtbaar.
De setting was voor velen een herkenbaar moment. Een kind dat het zwaar heeft, ineen gekropen, op slot, in de weerstand. Volwassenen zoeken toenadering, proberen een lijntje te leggen, te helpen, te vragen. De één met meer geduld dan de ander. Veel woorden, goedbedoelde woorden... Maar elk woord lijkt er één te veel. Het kind voelt meer en meer dat hij of zij een probleem heeft, dat er iets opgelost moet worden of zelfs: dat hij of zij het probleem IS.
De weerstand groeit en groeit. Het lijkt verzet, maar het blijkt een uitnodiging. Een uitnodiging aan de volwassenen om voorbij woorden te gaan. Het kind spiegelt elke beweging die niet volledig afgestemd en congruent is. De volwassenen hebben eerst zelf te voelen, te kijken, te onderzoeken om tot zichzelf te komen. En wellicht hoeft de uitreiking helemaal niet vanuit de volwassene naar het kind te zijn, maar komt het kind vanzelf in beweging en in verbinding als het kan aanhaken op een congruent wezen, dat voelt namelijk het aller veiligste. Dat voelt als thuiskomen als je zelf nog zo verbonden bent met de wereld die voorbij woorden gaat.
Een diepe uitnodiging om weer volledig afgestemd te zijn in ons multidimensionale zelf — als mens, als opvoeder, als systeem.
Dit is één van de vele inzichten die zichtbaar werd, en die ongetwijfeld nog verder zal verdiepen.
Het Onderwijssysteem Spreekt is een collectief systemisch onderzoek waarin we onderzoeken wat er gebeurt wanneer we het onderwijssysteem zélf een stem geven. We brengen betrokkenen uit verschillende lagen van het veld samen, van beleid tot praktijk, van leerling tot begeleider en luisteren naar wat zich op diepere lagen wil laten zien.
Dit roept vragen op als: welk doel dient het huidige systeem? En: is dat nog ‘van deze tijd’?
De verschijnselen en symptomen die op de bovenstroom van het systeem zichtbaar worden zijn meestal goede indicaties van het functioneren van het algehele systeem. In dit geval zijn het de kinderen (maar ook ouders en leerkrachten) die signalen afgeven die ons ertoe aanzetten het huidige systeem te bevragen. In de Collectieve Opstellingen faciliteren we een onderzoeksruimte waarbinnen elke deelnemer antwoorden en handelingsperspectief kan vinden op zijn of haar eigen vragen en binnen diens eigen mogelijkheden.
”Om het systeem te kunnen verstaan, moeten we de oorsprong van het systeem verstaan.”
En precies hierop is onze tweede onderzoeksdag gebaseerd:
Op woensdag 29 oktober (iedereen kan aansluiten!) kijken we naar de tijdslijn / geschiedenis / ontwikkeling van het onderwijs:
